W przypadku popełnienia określonych przestępstw sąd może orzec obowiązek naprawienia szkody. Takie orzeczenie sąd może wydać z własnej woli jednak, jeżeli taki wniosek składa poszkodowany lub inna osoba uprawniona, organ prawny nie musi go uwzględniać.

Obowiązek naprawienia szkody powstałej na skutek przestępstwa sąd może orzec w całości lub w części, jako zadośćuczynienie za wyrządzoną krzywdę. W takiej sytuacji nie mają zastosowania przepisy Kodeksu cywilnego w zakresie przedawnienia roszczenia i o możliwości zasądzenia świadczenia rentowego.

Obowiązek naprawienia szkody stanowi środek karny o znaczeniu kompensacyjnym. Jego orzeczenie następuje w przypadkach następujących rodzajów przestępstw:

– spowodowanie ciężkiego uszkodzenia zdrowia,

– spowodowanie śmierci,

– spowodowanie rozstroju zdrowia lub naruszenie czynności narządu ciała,

– przestępstwa przeciwko środowisku,

– przestępstwa przeciwko mieniu,

– przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji,

– przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu,

– przestępstwa przeciwko prawom osób świadczących pracę zarobkową.

Kodeks karny nie definiuje szkody, jednak może być ona interpretowana zarówno w materialnym, jak i niematerialnym kontekście, czyli majątkowa i niemajątkowa. Wykazanie przed sądem tego drugiego rodzaju szkody stanowi większe wyzwanie.

Orzeczenie naprawienia szkody może zostać wydane na wniosek pokrzywdzonego lub z urzędu w postaci środka probacyjnego przy wymierzaniu kar ograniczenia lub pozbawienia wolności. Całościowe lub częściowe naprawienie szkody będzie mogło zostać orzeczone również w sytuacji warunkowego umorzenia lub jako samodzielny środek karny.

Samo wniesienie wniosku o naprawienie szkody nie czyni z pokrzywdzonego strony procesu karnego. Aby tak się stało, pokrzywdzony musi złożyć oświadczenie o przystąpieniu do procesu w charakterze oskarżyciela posiłkowego, co musi nastąpić najpóźniej w dniu otwarcia przewodu sądowego.

Joanna Walerowicz

mojszmal.pl